Kraaijvanger ontwerpt duurzame transformatie Provinciehuis Zuid-Holland
24.06.2019
Het aanzicht van het gebouw, een beschermd stadsgezicht, blijft hetzelfde als voorheen. De gevel van het gebouw wordt schoongemaakt en binnenin wordt het een stuk lichter: door de transparante dakopbouw komt er in de nieuwe situatie veel meer licht van bovenaf naar binnen. Daarnaast staat de nieuwe Statenzaal in verbinding met de buitenwereld.
De Provincie Zuid-Holland gaat de komende jaren haar hoofdgebouw in Den Haag renoveren en verduurzamen. Kraaijvanger ontwierp de renovatie als een vindingrijke duurzame transformatie die recht doet aan de oorspronkelijke architectuur, met oog voor de toekomstige ruimtebehoefte en klimaatambities van de Provincie om al haar gebouwen klimaatneutraal te maken. Vandaag werd door gedeputeerde Jeannette Baljeu en Aukje Kuypers het contract getekend voor de opdracht inclusief 15 jaar onderhoud en energiegarantie. Het samenwerkingsverband Kuijpers, Kraaijvanger Architects, DGMR en Valstar Simonis, dat de Tender won, rondt de renovatie in 2022 af.
De doorsnede van het gebouw vanaf de pleinkant geeft een goed beeld van de indeling en van de lichtinval. Door de keuze voor vides op de verdiepingen, voor glazen wanden en voor lichtdoorlatende vlakken op de tweede etage, wordt het hoofdgebouw een buitengewoon open en licht gebouw.
De Provincie Zuid-Holland wilde haar hoofdgebouw moderniseren, duurzaamheidsambities waarmaken, indelingsflexibiliteit creëren, een meerjarig onderhoudsplan maar eveneens een masterplan om het ensemble van de Provincie als geheel te verduurzamen. Kraaijvanger zocht met het integrale team de grenzen op en maakte het ontwerp voor een transformatie waarbij de kwaliteiten en esthetische waarden van het gebouw maximaal benut en verbeterd worden. Opvallend daarbij zijn de diverse integrale oplossingen die het team heeft aangedragen en de manier waarop het daglicht binnenvalt.
De derde verdieping wordt de bestuursetage. Daglicht komt binnen via zowel de zijgevel als het dak, wat zorgt voor een open karakter. Door het gebruik van de transparante vloer blijven de tweede en derde verdieping in verbinding met de lagergelegen etages.
Architectuur integraal ingezet voor een duurzaam en energieneutraal gebouw
De modernisering en de renovatie moeten leiden tot een energieneutraal gebouw, hetgeen aansluit bij bestaande beleidsdoelen rondom klimaat, zoals de Green Citydeal EnergieRijk Den Haag. Architectonische ingrepen met volledig geïntegreerde bouwfysische en installatietechnische oplossingen, zoals het vervangen van de derde verdieping door een ‘zwevende’ duurzame dakopbouw, dragen hieraan bij. Dit nieuwe element beëindigt het gebouw van architect Peutz als een verfijnde minimalistische kroonlijst. Vanaf het Malieveld gezien krijgt het gebouw visueel meer hoogte op statige wijze. Ook de entree wordt monumentaler en transparanter gemaakt.
Het bestaande dak wordt opgetild en de nieuwe, derde etage wordt hieronder opgebouwd. Zo is de verdiepingshoogte gelijk aan de andere bouwlagen en wordt het gebruik van nieuwe materialen beperkt. Daarnaast worden 996 PV-panelen in het dak geïntegreerd. Deze zonnepanelen wekken alle, voor het gebouw benodigde, energie op. In de middenzone komt een reeks lichthappers, die ervoor zorgen dat het daglicht tot aan de begane grond van het pand reikt. Alleen het noorderlicht komt binnen, de warmte van de zon blijft buiten.
Het dak is een drager van duurzaamheid op de thema’s gezondheid, licht, energie en materiaalgebruik. Boven het voormalige binnenhof op de tweede verdieping, is een centrale zone met daarin lichtkappen. Deze filteren op bijzondere wijze natuurlijk licht het gebouw in, terwijl het dak direct zonlicht buiten houdt. Dat helpt opwarming tegen te gaan en geeft uiting aan onze visie om het gebouw lichter te maken. Een orthogonaal plafondraster waarin de lichtkappen zijn opgenomen, is onderdeel van een patroon. De vormgeving daarvan is geïnspireerd door kunst van Jan Schoonhoven en in het provinciehuis aanwezige wandreliëfs van Henk van der Plas. Al met al ontstaat hierdoor een aangenaam verblijfsklimaat waarbij op eigentijdse wijze uitdrukking gegeven wordt aan de ambitie van de provincie Zuid-Holland om zichtbaar te zijn; zichtbaarheid gebaseerd op hergebruik en efficiëntie.
Bij binnenkomst worden bezoekers ontvangen in een open ruimte, met aansluitend een ruime evenementenhal. Deze komt op de plaats waar nu de Statenzaal is. De nieuwe indeling maakt het gebouw toegankelijker en zorgt voor een transparante en lichte uitstraling. Er wordt zo beter gebruik van de mogelijkheden van het gebouw.
Duurzame maatregelen
Zonnepanelen op het dak, in combinatie met energieopslag in de bodem zorgen er voor dat de gebouwgebonden energie, duurzaam en lokaal wordt opgewekt. Isolatie van de bestaande gevels en drievoudige beglazing helpen opwarming tegen te gaan en dragen bij aan vermindering van de koellast. Verder worden materialen zo veel als mogelijk hergebruikt en hebben eventuele nieuwe materialen een verantwoorde herkomst.
Verrassende ruimtelijke ingreep
De bestaande Statenzaal en evenementenhal zijn op verrassende wijze gespiegeld om de centrale middenas van het gebouw. Door deze weliswaar ongevraagde maar logische en relatief eenvoudige ingreep, kunnen niet alleen de 200 evenementen die er doorgaans per jaar plaatsvinden beter gefaciliteerd worden. Er ontstaat ook een ruimtelijke reeks ervaringen die recht doet aan de oorspronkelijke logische sequentie van ruimten van architect Peutz toen de oriëntatie nog op het Malieveld gericht was. En wordt een belangrijk deel van de cultuurhistorische waarde van het oorspronkelijke gebouw hersteld.
De Statenzaal komt op de plek van de huidige evenementenhal. Een deel van de buitenmuur wordt voorzien van glas, waardoor er in de Statenzaal, vanaf de straatzijde, daglicht binnenkomt. Door de lichtdoorlatende vlakken in het dak en door de vloer van de tweede etage komt er ook van bovenaf licht naar binnen. Hierdoor is de zaal licht en open.
De nieuwe evenementenhal, bereikbaar via de entree aan het plein, is een energieke en uitnodigende plek waar burgers, ambtenaren en ondernemers elkaar ontmoeten en samenwerken. Via deze evenementenhal komt men in de nieuwe Statenzaal. Door de nieuwe positie aan de Zuid-Hollandlaan krijgt de Statenzaal een visuele verbinding met de stad middels de glazen gevel in de voormalige entree en wordt uitdrukking gegeven aan de transparantie van de politiek. De provincie Zuid-Holland onderstreept hiermee de ambitie om een verbinding met de burger aan te gaan en maakt hierbij slim gebruik van bestaande gebouwstructuren.
De hoofdingang van het provinciehuis blijft gesitueerd aan het Zuid-Hollandplein, zoals voorheen. De entree krijgt een meer open karakter.
Indelingsflexibiliteit
Voor de indelingsmogelijkheden van het cascoplan is het oorspronkelijke stramien van Peutz overgenomen in twee richtingen. De voor kantoorindelingen prettige moduulmaat van 2x4m kan eenvoudig worden voorzien van systeemwanden en is bouwkundig en installatietechnisch volledig op elkaar afgestemd.
De tweede verdieping zal worden gebruikt om opgavegericht te werken. Hoe dat er precies komt te zien is nog niet bekend. Wat al wel vaststaat is de ruimtelijke en flexibele indeling van de verdieping en de bijzondere lichtinval via het dak. Als de stand van de zon verandert, verandert ook de inval van het licht. De tweede verdieping gebruiken we om opgavegericht te werken. Hoe dat er precies uit ziet, weten we nu nog niet. Wat al wel vaststaat is de ruimtelijke en flexibele indeling van de verdieping en de bijzondere lichtinval via het dak. Als de stand van de zon verandert, verandert ook de inval van het licht.
Planning
Het casco ontwerp wordt het komende jaar uitgewerkt, waarbij ook het interieurontwerp wordt geïntegreerd. De renovatie zal na de zomer 2019 starten en wordt in 2022 afgerond. Naast het ontwerp voor het hoofdgebouw van het provinciehuis stelt Kuijpers de komende periode ook een masterplan voor de verduurzaming van de overige vier panden van het complex op en voert zij minimaal vier jaar lang het onderhoud aan deze panden uit.